تغذیه بچه ها 6 ، 2 سال - وبلاگ آوا

به گزارش وبلاگ آوا، با توجه به اینکه شرط لازم برای دستیابی به توانمندیهای ذهنی وجسمی بچه ها، مراقبت تغدیه ای از آنان است ومراقبت تغدیه ای دربچه ها به ارتقای شاخص های رشد، دریافت غذای سالم ومغذی وایجاد باورها وعادت صحیح غذایی درکودکی و بزرگسالی منجر می شود؛ لذا این جزوه با هدف آشنایی بیشتر شما والدین عزیز با نیازهای تغذیه ای کودک دلبندتان در هنگام سلامتی او تنظیم شده است. آنچه مسلم است، تغذیه کودک در دوران بیماری به علت تغییر شرایط ونیازهای کودک با دوران سلامتی او متفاوت بوده وبا هدایت متخصصین تغذیه و پزشک مشخص می شود.

تغذیه بچه ها 6 - 2 سال

با توجه به اینکه شرط لازم برای دستیابی به توانمندیهای ذهنی وجسمی بچه ها، مراقبت تغدیه ای از آنان است ومراقبت تغدیه ای دربچه ها به ارتقای شاخص های رشد، دریافت غذای سالم ومغذی وایجاد باورها وعادت صحیح غذایی درکودکی و بزرگسالی منجر می شود؛ لذا این جزوه با هدف آشنایی بیشتر شما والدین عزیز با احتیاجهای تغذیه ای کودک دلبندتان در هنگام سلامتی او تنظیم شده است.

آنچه مسلم است، تغذیه کودک در دوران بیماری به دلیل تغییر شرایط واحتیاجهای کودک با دوران سلامتی او متفاوت بوده وبا هدایت متخصصین تغذیه و پزشک مشخص می شود.

همانگونه که می دانید در سالهای ابتدایی زندگی افزایش وزن وقد، دو تغییر اساسی در رشد وتکامل بچه ها به حساب می آیند.

دراین دوران استخوان ها رشد طولی پیدا می نماید وبر حجم ماهیچه ها افزوده می شود، به طوری که کودک تقریباً روزانه 6 گرم افزایش وزن خواهد داشت. این افزایش وزن به وسیله استفاده از غذاهایی تأمین خواهد شد که بتواند جوابگوی احتیاج کودک به انرژی، پروتئین، قندها، چربی ها، ویتامینها ومواد معدنی باشد.

چگونه از کافی بودن تغذیه کودکتان اطمینان حاصل می نمایید؟

هرم هدایت غذایی

با استفاده از هرم هدایت غذایی می توانید از کافی بودن تغذیه کودکتان اطمینان حاصل نمایید.

هرم هدایت غذایی، الگوی مناسبی است که شما را با هر یک از گروههای غذایی و جانشین های آن آشنا می سازد.

گروههای اصلی غذایی به 5 دسته تقسیم می شوند که عبارتند از:

1- گروه نان وغلات: تأمین نماینده انرژی کودک است وسهم بیشتری از غذای کودک را تشکیل می دهد.

2- گروه سبزی ها: تأمین نماینده ویتامینها ومواد معدنی است.

3- گروه میوه ها: تأمین نماینده ویتامینها ومواد معدنی و مواد ضد سرطان است.

4- گروه شیر ولبنیات: تأمین نماینده کلسیم، فسفر و پروتئین است.

5- گروه گوشت وحبوبات ومغزها: تأمین نماینده پروتئین، روی و آهن مورد احتیاج کودک است.

در رأس هرم غذایی، چربی ها وقندها قرار دارند که سهم بسیار کمی از برنامه غذایی را به خود اختصاص می دهند؛ درعین حال روغن های مایع گیاهی به دلیل حجم کم وتولید انرژی زیاد در بچه ها مبتلا به کم وزنی به اسم منبع مهم تأمین انرژی، قابل توجه هستند.

رعایت تنوع، تعادل وتناسب از اصول صحیح تغذیه است که برای دستیابی به آن می توان روزانه از کلیه گروههای غذایی وجانشین های آن استفاده نمود.

گروه های غذایی وهریک از جانشین های آن، عبارتند از:

1- گروه نان وغلات:

این گروه شامل: نان، ماکارونی، کیک وبیسکوئیت(بهتر است نوع سبوس دار آن ها مصرف شود)، برنج، گندم، جو می باشد.

هر واحد این گروه عبارتند از: یک کف دست(بدون انگشت) انواع نان سبوس دار یا 4 قاشق غذاخوری برنج پخته یا 1/2 لیوان (غلات، ماکارونی ورشته فرنگی پخته) یا یک لیوان غلات بو داده شده مانند برنجک یا گندمک و.....، یا سبزی های نشاسته ای مانند(1/2 لیوان باقالا یا 1/2 لیوان ذرت یا 1/2 لیوان نخود سبزیا 1/2 لیوان ذرت یا یک بلال میانه یا یک لیوان کدو تنبل یا یک عدد سیب زمینی کوچک (90 گرم) یا 25- 16 خلال سیب زمینی یا یک برش کوچک از انواع کیک یا 4- 2 عدد بیسکویت) می باشد.

*میزان مصرف روزانه توصیه شده از این گروه برای بچه ها:

(3- 2) سال ، 3 واحد

(6 - 4) سال ، 3 واحد

2- گروه سبزی ها:

این گروه شامل : انواع سبزی های خام و پخته می باشد.

*میزان هر واحد این گروه بنابر گروه سنی بچه ها:

(3 - 2) ، (3 -2) قاشق غذاخوری سبزی های پخته شده یا یک تکه کوچک سبزی خام (مانند سبزی خوردن، خیار، گوجه، هویج، کاهو و...)

(6 -4) ،(4 -3) قاشق غذاخوری سبزی های پخته شده یا یک تکه کوچک سبزی خام (مانند سبزی خوردن، خیار، گوجه، هویج، کاهو و...)

*میزان مصرف روزانه توصیه شده از این گروه برای بچه ها:

(3 - 2) سال ، (3-2) واحد

(6- 4) سال ، (3- 2) واحد

با توجه به توضیحات ذکر شده مثلا اگر کودک شما درگروه سنی (3-2) سال می باشد، روزانه بایستی حداقل 2 واحد سبزی مصرف نماید که هر واحد آن برابر است با (3 -2) قاشق غذا خوری سبزی پخته یا یک تکه سبزی خام، در نتیجه کودک (3 -2) ساله شما بایستی روزانه حداقل (6-4) قاشق غذاخوری سبزی پخته یا 2 تکه سبزی خام دریافت نماید.

3- گروه میوه ها:

این گروه شامل: انواع میوه های فصل می باشد.

میزان هر واحد آن برای بچه ها (6- 2) سال عبارتند از : 1عدد میوه کوچک یا 1/4 لیوان آب میوه یا یک برش کوچک از صیفی ها (مانند هندوانه، خربزه، گرمک و...) یا 1 قاشق غذاخوری توت خشک یا 1 قاشق غذاخوری کشمش یا 1 عدد انجیر خشک یا 5/ 1 عدد خرما یا 4 نیمه برگه خشک سیب یا زرد آلو ویا...

*میزان مصرف روزانه توصیه شده از این گروه برای بچه ها:

(3 -2) سال ، (2 - 5/ 1) واحد

(6 -4) سال ، (2- 5/1) واحد

با توجه به توضیحات ذکر شده مثلا اگر کودک شما درگروه سنی (6 -4) سال می باشد، روزانه بایستی حداقل 5/1 واحد میوه مصرف نماید، که یک واحد این میزان می تواند از هر میوه دانه ای مانند یک عدد سیب یا پرتقال کوچک و 5/0 واحد به جامانده آن با استفاده از مثلا نصف قاشق غذاخوری توت خشک یا کشمش تأمین شود.

4- گروه گوشت وحبوبات ومغزهای گیاهی:

این گروه شامل : انواع گوشت قرمز، گوشت پرندگان، ماهی، تخم مرغ، انواع حبوبات وانواع مغزهای گیاهی (بادام، گردو، پسته) می باشد.

هر واحد این گروه برای بچه ها (6- 2) سال برابر است با : (5-4) قاشق غذا خوری حبوبات یا یک قوطی کبریت از هر نوع گوشت بدون چربی (30گرم) یا 1 عدد تخم مرغ کامل یا 2 عدد سفیده تخم مرغ یا 2 عدد گردوی کامل یا 6 عدد بادام یا پسته یا آجیل مخلوط.

*میزان مصرف روزانه توصیه شده از این گروه برای بچه ها:

(3-2) سال، 2 واحد

(6 -4) سال، 2 واحد

5- گروه شیر ولبنیات:

این گروه شامل: انواع شیر، ماست، دوغ، پنیر(بهتر است انواع کم چرب آن ها مصرف شود)، کشک وبستنی می باشد.

هر واحد این گروه برای بچه ها(6-2) سال برابر است با : (3/4 - 1/2) لیوان شیر کم چرب یا (3/4-1/2)لیوان ماست کم چرب یا (5/1 - 1) لیوان دوغ یا 5/1 قاشق غذاخوری کشک یا یک قوطی کبریت پنیر.

*میزان مصرف روزانه توصیه شده از این گروه برای بچه ها:

(3-2) سال ← (5-4) واحد

(6-4) سال← (4-3) واحد

توجه:

با وجود اینکه بستنی درگروه شیر ولبنیات قرار می گیرد، ولی با توجه به مقدر زیاد چربی اشباع وشکر آن، بهتر است جانشین مواد غذایی موجود در گروه شیر و لبنیات نشود ودرصورت تمایل بچه ها، حداکثر (3-2) بار در هفته مصرف می شود.

راهنمای برنامه غذایی بچه ها (6-2)سال

*در نظر گرفتن مقادیر فوق در تغذیه کودک الزامی است و حداکثر احتیاج او بر اساس شرایط رشدش مشخص می شود.

چگونه یک برنامه غدایی مناسب برای کودک تنظیم کنیم؟

به گونه ای برنامه ریزی کنیم که کودک ما روزانه از 5 وعده غذایی (شامل سه وعده اصلی ودومیان وعده) مقوی ومغذی استفاده نماید.

صبحانه یکی از وعده های غذایی اصلی می باشد:

*خوردن صبحانه یکی از مهمترین عادات غذایی است که در ابتدای کودکی شکل می گیرد.

*قسمت مهمی از انرژی کودک از صبحانه تأمین می شود.

*دادن شام در ابتدای شب به کودک وخوابیدن او در ساعت معینی از شب می تواند به تحریک اشتهای او برای خوردن صبحانه یاری کند.

*مهم بودن صرف صبحانه برای اعضای خانواده می تواند تشویق نماینده کودک برای خوردن صبحانه باشد.

*گذاشتن وقت کافی برای خوردن صبحانه (30- 20 دقیقه) از اهمیت زیادی برخوردار است.

میان وعده ها از جمله مهمترین وعده های غذایی کودک می باشند:

*یک سوم انرژی روزانه بچه ها باید از میان وعده ها (صبح وبعد از ظهر) تأمین شود.

*انتخاب مواد غذایی مغذی وپرانرژی می تواند جوابگوی بخشی از تغذیه طبیعی بچه ها باشد

*مصرف مواد غذایی در فاصله هر چهار تا شش ساعت برای نگهداشتن غلظت قند خون کودک درحد طبیعی لازم است.

*چون کودک درحال رشد است احتیاج به پروتین دارد که می توانیم آن را از منابع پروتئین حیوانی (گوشت، تخم مرغ، ماهی، جگر، لبنیات) واز منابع پروتین گیاهی(حبوبات) تأمین نماییم.

*برای فراهم نمودن املاح وویتامینهای مورد احتیاج کودک، استفاده از سالاد وسبزی ها به همراه غذا ومیوه با آب میوه طبیعی (به خصوص مرکبات) بعد از غذا توصیه می شود.

*استفاده از نمک ید دار تصفیه شده درتهیه غذا برترین وسیله برای پیشگیری از اختلالات مربوط به کمبود ید است.

*آنچه مسلم است مصرف موادی چون چیپس، پفک وسایر تنقلات کم ارزش نمی تواند احتیاجهای غذایی کودک را تأمین کند، زیرا این مواد ارزش غذایی ندارند وعلاوه براین نمک، انواع چربی های مضر، مواد افزودنی مانند رنگ ها ونگهدارنده های موجود در آنها موجب ابتلا به انواع بیماری ها خواهند شد.

علاوه بر صبحانه، نهار وشام هم دو وعده اصلی غذایی می باشد:

با توجه به نقش مواد نشاسته ای درتأمین انرژی، مواد غذایی مانند نان سبوس دار، سیب زمینی، برنج وماکارونی سبوس دار به میزان مناسب در برنامه غذایی روزانه کودک گنجانده شود.

اولین وعده غذایی درروز صبحانه است:

صبحانه سالم ومغذی که می توانیم برای بچه هامان فراهم نماییم می تواند شامل موارد زیر باشد:

1- نان و پنیر وخیار وگوجه

2- نان وپنیر

3- نان وپنیروگردو

4- نان و تخم مرغ

5- نان و پنیر وخرما

6- نان وحلیم و عدس به همراه کمی روغن مایع گیاهی

7- نان وماست چکیده

8- نان و پنیر ومربا وشیر

9- نان وحلواشکری

10- شیر- خرما یا شیر- موز

دومین وعده غذایی در روز میان وعده صبح است:

مواد زیر مثال هایی از میان وعده هایی است که می توانیم ساعت (5/10- 10) صبح به کودک بدهیم:

1-شیر و بیسکویت (سبوس دار)

2-انواع تنقلات سنتی مثل نخودچی، کشمش، خرما وانواع خشکبار

3-میوه وبیسکویت (سبوس دار)

4-خوراک لوبیا یا عدسی

5-بستنی پاستوریزه

6-غلات بو داده شده (کم نمک- کم روغن و ترجیحا تهیه شده درخانه)

سومین وعده غذایی درشبانه روز نهار است:

موارد زیر مثالهایی از مواردی است که می توانیم به اسم نهار به کودک بدهیم:

1-عدس یا ماش یا لوبیا ریزه با پلو وکشمش

2-سبزی پلو با ماهیچه یا مرغ یا ماهی

3-انواع خورشت و پلو

4-استامبولی پلو با گوشت چرخ نموده یا سویا

5-گوشت کوبیده به همراه حبوبات (گوشت وعدس، گوشت ولوبیا، گوشت ونخود)

6-بریان مرغ یا گوشت (گوشت گوسفند یا مرغ را آب پز نموده سپس آن را چرخ کنیم وبا کمی روغن مایع گیاهی، حرارت ملایم می دهیم.)

7-ماهی های کوچک (کیلکا) اگر به طور کامل پخته ودم و سر و استخوان آنها جدا شود، منبع خوبی برای تغذیه کودک هستند.

8-تاس کباب

9-انواع پلوهای مخلوط مانند لوبیا پلو و کلم پلو

چهارمین وعده های غذایی در روز میان وعده عصر است:

موارد زیر مثالهایی از میان وعده هایی است که می توانیم در ساعت 5 الی 6 بعد از ظهر به کودک بدهیم:

1-شله زرد یا حلوا یا حریره بادام یا شیر برنج یا فرنی

2-بیسکویت سبوس دار و پنیر یا بیسکویت سبوس دار و شیر

3-انواع مغزهای گیاهی مثل گردو، فندق، بادام، پسته و...

4-میوه (به صورت تازه یا کمپوت خانگی یا آب میوه خانگی)

5-سیب زمینی سرخ نموده خانگی (کم نمک - کم روغن)

6-سبزی هایی مانند هویج، کاهو، خیار، باقلا، شلغم یا لبو

پنجمین وعده غذایی درشبانه روز شام است:

موارد زیر مثالهایی از انواع شام هایی است که می توانیم برای کودک تهیه کنیم:

1-ماکارونی سبوس دار(با گوشت وسویا) وکمی سبزی (جعفری یا نخود سبز و...)

2-سالاد الویه به همراه گوجه فرنگی یا سبزی

3-کوفته قلقلی وسیب زمینی وهویج

4-خوراک لوبیا

5-کتلت (با مرغ یا گوشت) یا کباب تابه ای به همراه گوجه فرنگی

6-کوکوی سیب زمینی یا کوکوی سبزی یا فلافل وگوجه فرنگی

7-اسنک گوشت چرخ نموده یا مرغ یا ماهی همراه با سبزی یا سالاد

8-ساندویچ مرغ همراه با سبزی یا سالاد

9-کله جوش یا اشکنه

10-انواع آش وسوپ

میان وعده قبل از خواب:

بهتر است قبل از خواب، نصف لیوان شیر و یا نیمی از یک عدد موز به کودک داده شود.

رفتارهای تغذیه ای خانواده با کودک

اگر بخواهیم درتغذیه کودک پیروز باشیم وسلامت کودک را تأمین نماییم بهتر است هدفهای زیر را دردرمان تغذیه او دنبال کنیم:

1)احتیاجهای تغذیه ای کودک را بر آورده سازیم.

2)حس استقلال را درخوردن غذا برآورده نماییم.

3)واکنشهای مناسب ویکنواختی درمقابل رفتارهای کودک نشان دهیم.

4)ذائقه او را به انواع مواد غذایی عادت دهیم.

5)محیط سرشار از محبت وصمیمیت وبه دور از جنجال فراهم نماییم.

6)سفره غذا را در شرایط مناسبی که خاطره دلپذیری ایجاد کند آماده کنیم.

دراین بخش با بیان نکات مهم رفتاری درتغذیه کودک، راه های دستیابی به اهداف فوق را فرا می گیریم.

نکات مهم رفتاری درتغذیه کودک:

1-تهیه غذاهایی که در آنها از رنگ های سبز، زرد ونارنجی استفاده شده، برای بچه ها جالب است، برای این کار می توانیم سبزی های برگ سبز، هویج، گوجه و.... به کار ببریم.

2-بهتر است از آب میوه ها یا شربت های خانگی درتغذیه کودک استفاده نماییم چون این نوشیدنی ها بدون مواد افزودنی می باشند.

3-به خاطر داشته باشیم ممکن است کودکمان نسبت به یک ماده غذایی بی علاقه باشد، بنابراین جانشین مناسبی برای همان ماده غذایی پیدا کنیم.

4-برای صرف غذا زمان کافی در نظر بگیریم واز شتاب وعجله درهنگام غذا خوردن کودک یا غذا دادن به کودک اجتناب کنیم.

5-خستگی، بی تحرکی وخواب ناکافی کودک مهم ترین عامل از بین بردن اشتهای اوست، بنابراین برترین زمان برای صرف غذا، بعد از استراحت اوست.

6-کودک د رمحیط آرام بهتر غذا می خورد، بنابراین از بلند کردن صدای رادیو وتلویزیون، رفت وآمد زیاد، امر ونهی، به کار بردن روشهای تربیتی درهنگام غذا خوردن کودک پرهیز نماییم.

7-دادن غذای یکنواخت وتکراری سبب بیزاری کودک می شود، پس بهتر است تنوع را در برنامه غذایی کودک رعایت نماییم.

8-سعی کنیم با واکنش های مناسب درمقابل رفتارهای کودک، او را متوجه صحیح یا غلط بودن رفتارش بنماییم.

9-به خاطر داشته باشیم بچه ها از رفتارهای تغذیه ای اطرافیان تقلید می نمایند. بنابراین از اظهار بی علاقگی درمورد مصرف مواد غذایی که مورد علاقه ما نیست درمقابل کودک پرهیز نماییم.

10-به خاطر داشته باشیم که بازی با غذا، ریخت و پاش آن، غذا خوردن با دست، بخشی از مراحل طبیعی تغذیه کودک 1 تا 3ساله (نوپا) است.

11-انتظار نداشته باشیم کودک نو پا درتمام مدت غذا خوردن نشسته باشد بلکه او فقط 5 تا 10 دقیقه حالت نشستن را تحمل نموده، و پس از ترک محل صرف غذا، مجدداً برمی شود.

12-اشتهای کودک مانند خلق وخوی او متغیر است، بنابراین اگر یک روز کمتر از روزهای قبل غذا خورد، نگران نشویم.

13-برای تحریک اشتهای کودک بهتر است به او اجازه دهیم تا اگر غذای بیشتری می خواهد به زبان بیاورد.

14-صحبت کردن با کودک خردسال درحین غذا خوردن باهمسالان، تشویق نماینده خوبی برای غذا خوردن کودک است.

15-برای اینکه در دادن غذای تازه به کودک پیروز باشیم. بهتر است غذای تازه را ابتدا فرد بزرگتر خانواده بخورد تا الگویی برای کودک باشد،بعلاوه اجازه دهیم کودک آن را بچشد، بو کند وحتی لمس نماید.

توصیه های زیر را در هنگام غذا دادن به کودک به خاطر بسپاریم :

1)استفاده از دوغ یا ماست همراه یا پس از غذا

2)سبزی خوردن یا سالاد همراه یا پس از غذا.

3)دادن میوه یا آب میوه خانگی پس از غذا (مصرف میوه تازه و طبیعی بر آب آن ارجحیت دارد).

4)اجتناب کردن از مصرف نوشابه های گازدار یا رنگی

5)درصورتی که وزن کودک براساس منحنی رشد مطلوب نیست، قبلا از کشیدن غذا کمی روغن مایع گیاهی به آن اضافه کنیم.

منابع:

1-Lucus BL.Nutrition in childhood. In: Mahan LK,Escott- Stump S. Krause,s food & Nutrition therapy. 12th ed.USA.2008:PP:222-245.

2-بهبود رشد وتغذیه بچه ها ویژه پزشکان، وزارت بهداشت درمان وآموزش پزشکی، 1380.

3-تغذیه درسال دوم زندگی، دکتر علیرضا مرندی وهمکاران، چاپ اول، 1381.

4-جزوه آموزش تغذیه بچه ها بالاتر از یکسال، مرکز بهداشت استان اصفهان 1380.

/ع

منبع: راسخون