یائسگی زنان و تغییرات جسمانی و روانشناختی - وبلاگ آوا

به گزارش وبلاگ آوا، یائسگی زنان به پیر شدن تخمدان ها اشاره می نماید که به کاهش در کارایی آنها و قطع شدن قاعدگی منجر می گردد و با تغییرات جسمی و روانی کمی همراه است.

یکی از دوران تحولی که در زندگی زنان وجود دارد شروع یائسگی می باشد. آنچه که در خصوص این مرحله از زندگی زنان گفته می گردد این است که یائسه شدن زنان با تغییرات روانشناختی و جسمانی همراه است که ممکن است مسائلی برای زنان ایجاد کند. اما انتظار این میزان از تغییر تا چه حد با واقعیت سازگاری دارد؟ این نوشته را بخوانید تا با یائسگی زنان و تغییرات واقعی که در این دوره اتفاق می افتد آشنا شوید.

یائسگی چیست؟

یائسگی به پیر شدن تدریجی تخمدان ها به مرور زمان اشاره می نماید که به کاهش در کارایی آنها منجر می گردد. فراوری استروژن توسط تخمدان ها کاهش می یابد و در نتیجه آن بارزترین علامت یائسگی یعنی قطع شدن قاعدگی برای همواره آشکار می گردد و آنان دیگر قادر به بچه دار شدن نخواهند بود. زنانی که به مدت یک سال عادت ماهیانه نداشته باشند یائسه محسوب می شوند. اثری دیگر آن فقدان قابلیت ارتجاعی (انعطاف پذیری) مهبل و شل شدن پستانها است. یائسگی معمولاً در حدود سن 45 تا 55 سالگی شروع می گردد و به طور متوسط در حوالی 51 سالگی رخ می دهد.

تعدادی از تغییرات جسمانی و نیز روانشناختی در طی یائسگی رخ می دهد. بعضی از علائمی که با آن به وجود می آیند مانند گرگرفتگی، تپش قلب، تعریق، اضطراب و بی خوابی در ابتدای یائسگی شدت بیشتری داشته، ولی با گذشت زمان بهبود می یابد. بعد از یائسگی خطر ابتلا به مسائلی از قبیل پوکی استخوان، بیماری های قلبی وعروقی، بی اختیاری ادرار، کم شدن ترشحات زنانه و افسردگی افزایش می یابد

علائمی که در این زمان پدید می آید را می توان به دو دسته علائم زیر تقسیم کرد:

• علائم فیزیکی مثل گر گرفتگی
• علائم روانشناختی مثل افسردگی، بی قراری، دوره های گریه کردن و ناتوانی در تمرکز (در دوران یائسگی افسردگی خفیف متداول تر است و تنها ده درصد زنان در طی یائسگی دچار افسردگی شدید می شوند).

آیا همه زنان این علائم یائسگی را تجربه می نمایند؟

در خصوص علائم یائسگی زنان یک کلیشه در خصوص زنان یائسه پدید آمده است که بر اساس آن زن دارای علائم بسیار زیاد و پراکنده است در حالی که نتایج کاملا نشان داد که یائسگی به خودی خود علت کاهش سلامت روانی و یا سلامت جسمانی نیست و هیچ رابطه مستقیمی بین یائسگی و افسردگی دیده نشده است.

به طور خلاصه شواهد نشان می دهد که یائسگی زنان انبوه مسائل را به همراه نمی آورد. مطالعات مربوط به زنان میانسال و هم مطالعاتی که زنان میانسال را با سایر گروه های سنی مقایسه نموده است نشان داده اند که تنها تعداد محدودی از علائم خصوصاً گرگرفتگی در این دوران معین می گردد و سایر علایم چندان قابل توجه نیستند و اگر باشند رابطه مستقیمی با تغییرات زیستی مربوط به یائسگی ندارند. برخلاف عقیده متداول عموم، یائسگی بدترین دوره زندگی روانشناختی زنان نیست و احتمالا این دوره هیچ وقت به بدی دوره نوجوانی نخواهد بود.

تاثیر مسائل زیستی و فرهنگی بر یائسگی

عده ای مسائلی را که با یائسگی زنان همراه است به عوامل زیست شناختی نسبت می دهند (به خصوص به هورمونها)، و عده ای دیگر آن را به فرهنگ و انتظارات جامعه نسبت می دهند. برای روشن تر شدن این موضوع باید بین علائم جسمانی مثل گرگرفتگی و علائم روانشناختی مثل افسردگی تمایز قائل شویم.

• دیدگاه زیست شناختی

از دیدگاه زیست شناختی مسائل یائسگی به شرایط هورمونی زنان مربوط است. علائم مخصوصا به میزان پایین استروژن و یا عدم تعادل هورمونی مربوط می گردد. در تایید این نظریه، درمان جایگزینی استروژن نشان داده که می تواند در رفع ساختن علائم یائسگی زنان مربوط به کاهش استروژن مثل گرگرفتگی، تعریق، گزگز دست و پا، پوکی استخوان و ترشحات مهبلی موثر باشد.

موفقیت این درمان حاکی از این است که میزان پایین استروژن موجب علائم یائسگی می گردد و این که افزایش میزان استروژن علائم را رفع می سازد. از سوی دیگر جایگزینی استروژن زنان را در برابر پوکی استخوان که ممکن است باعث شکستگی لگن و به نوبه خود موجب مرگ گردد محافظت می نماید. زنان سالیانه بیشتر به علت شکستگی های لگن خاصره فوت می نمایند تا سرطان آندومتریال. پس در مجموع، جایگزینی استروژن نه تنها ممکن است نسبتاً مطمئن باشد بلکه این درمان واقعا مفید است به خصوص وقتی که همراه با پروژسترون تجویز گردد.

• دیدگاه فرهنگی

درست است که در دوره یائسگی زنان یک سری از علایم جسمانی مربوط به تغییرات زیستی در زنان آشکار شده و افزایش می یابد اما در علائم روانشناختی چنین افزایشی وجود ندارد. برای مثال تحقیقات اخیر نشان داده که افزایش افسردگی زنان در دوران یائسگی به میزانی نیست که بتوانیم آن را به یائسه شدن مربوط کنیم. اما از آنجا که نسبت به علائم مورد انتظار یائسگی سوگیری های شدید فرهنگی وجود دارد بیشتر افاراد گرایشدارند که هر نوع پدیده غیرعادی در رفتار زنان میانسال را به این تغییر نسبت دهند. اما در حقیقت این عوامل فرهنگی است که ممکن است فشار روانشناختی در زنان در حوالی دوره یائسگی ایجاد کند. از جمله این فشارها می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• فرآیند پیری خود ممکن است از لحاظ روانشناختی در فرهنگ های جوان مدارانه فشار آور باشد. برای زنان سال های یائسگی شدیدن یادآور این است که پیر شده اند.
• یائسگی همچنین یعنی اینکه زن دیگر نمی تواند بچه دار گردد. برای زنانی که سرمایه گذاری روانشناختی روی مادری می نمایند این دوره واقعیتی سخت می گردد.
• باید گفت که علائم یائسگی در زنان در فرهنگ هایی که مقام زن در این دوره افزایش می یابد رخ نمی دهد.
• نکته شگفت آور دیگر در خصوص مسایل فرهنگی و کلیشه های رایج در خصوص زنان این است که، از یک طرف ویژگی های فردی زنان در شروع قاعدگی و سنین باروری مورد سرزنش قرار می گیرد و از طرف دیگر، مسائلی که زنان پس از این سن تجربه می نمایند نیز به خاطر فقدان قاعدگی مورد سرزنش قرار می گیرد. با توجه به چنین انتظاراتی در جامعه تعجب آور نیست که افراد علائم مرتبط با یائسگی را زیاد گزارش نمایند.

در نهایت به نظر می رسد که علائم جسمانی یائسگی زنان مثل گرگرفتگی احتمالاً به کاهش میزان استروژن مربوط است و این باور که علائم روانشناختی مثل افسردگی نیز وجود دارد بیشتر محصول گرایشات فرهنگی در یک جامعه است تا یائسه شدن.

منبع: روانشناسی زنان