کیسه بافی سنتی دژکرد، هنری در تار و پود تاریخ - وبلاگ آوا

به گزارش وبلاگ آوا، کیسه بافی سنتی یکی از هنرهای قدیمی است که در روستای دژکرد رواج دارد. این نوع بافت شبیه به بافت گلیم است با این تفاوت که با دو رنگ پشم سفید و مشکی از آن استفاده می گردد.

ارزیابی مقدار درخطر بودن موضوع و ضرورت حفظ آن

بافت کیسه در حال حاضر بیشتر از طریق بانوان قدیمی انجام می گیرد و جوانان چندان رغبتی به انجام ندارند و از طرفی با توجه به تغییر سلیقه و نحوه زندگی مردم این بافته در حال کمرنگ شدن است به همین علت ضرورت آن مهم است.

بافت کیسه های حمامی در فصل تابستان و در محیط خانه ها انجام می گیرد.

تاریخچه قدمت بافت کیسه هم زمان با بافت انواع دست بافته های دارای انجام گرفته است چراکه مواد و مصالح و طریقه بافت آن بسیار شبیه به بافت گلیم و دیگر دسته بافت هاست.

این صنایع دستی ازلحاظ اجتماعی به عنوان یکی از صنایع دستی مهم شهر دژکرد است. فراوری این محصول باعث اشتغال زایی و یاری به اقتصاد خانواده می گردد.

کیسه بافی در استان چهارمحال بختیاری و در شهر فرادبنه بافته می گردد که شباهت زیادی به این نوع کیسه دارد.

استفاده از مواد و مصالح بومی مانند پشم، نخ، نقوش روش بافت ذهنی ابعاد و میزان مهم ترین شاخص کیسه بافی در استان است.

استفاده از کیسه در حمام خاصیت طبی دارد و می تواند جایگزین حجامت است. گردش خون را بهتر می نماید و کار قلب بهتر می گردد و با بدن سازگاری دارد و باعث باز شدن روزنه پوست می گردد و بافت کیسه حمام از طریق زنان انجام می گیرد.

برای بافت نخست به پشم مرغوب احتیاج است. پشم بهاره از گوسفندانی که در محیط های طبیعی و در کوهستان ها می چرخند مرغوبیت بهتری دارند، تهیه می نمایند، پشم های چیده شده را با آب تمیز و زلال شست وشو می دهند. شست وشو معمولاً در سر رودخانه یا چشمه انجام می گیرد. این کار از طریق مردان انجام می گیرد پس ازآن نوبت به وَشکن کردن می رسد (در اصطلاح محلی به عمل باز کردن پشم گفته می گردد) پس آن را دوردست می پیچیند و با دوک یا پره آن را می ریسند و پس کلاف می نمایند. در اصطلاح محلی به این کار گروف کردن می گویند.

بعدازآن با چرخ چره آن را تاب می دهند. گاهی این کار را از طریق دوتا دوک انجام می دهند و بعد از آماده شدن، دار را آماده می نمایند دار کیسه بافی افقی است تعداد تار برای چله کشی کیسه بافی 90 تار است برای این کار دو عدد چوب را در بالا و پایین از طریق دو تا میخ در زمین نصب می نمایند دوتا در بالا دوتا پایین و چله کشی را آغاز می نمایند. از ابزارهای چله کشی ملار (سه پایه) را بالا نگه می دارد، تیر، سر تیر، تولَنقه و قلیچ است.

قلیچ از چوب گردو تهیه می گردد و کارش مانند شانه و کرکیت است، دار کردن آن به صورت دورو است به این علت که اگر متراژ زیادی را دار نمایند جای زیادی اشغال می نماید معمولاً برای 50 کیسه باید 26 متر طول دار باشد.

ابزار و اشیای وابسته

پشم گوسفند: برای بافت کیسه، قلیچ که همان کرکید است و کارایی آن را دارد.

ملار (سه پایه): برای بالا نگه داشتن تارهای زیر

دیگ: برای تاباندن نخ

چرخ چره: چرخی برای تاباندن نخ

تولنقه: چوبی بزرگ برای جدا کردن تارهای زیر، نخ و سوزن

* گزارش از مژگان ثابت قدم، کارشناس مسئول مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان فارس